Pierścienie Saturna: Znikające Cuda Kosmosu

Pierścienie planety Saturn, które są jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów w naszym układzie słonecznym, znalazły się w takim ustawieniu względem Ziemi, że ich dostrzeganie stało się niezwykle trudne. Aktualnie można jedynie zobaczyć cień, który te pierścienie rzucają na tarczę Saturna.

Te imponujące pierścienie są kluczowym elementem wizualnej tożsamości Saturna, a ich piękno jest najbardziej widoczne podczas obserwacji przez teleskop. Jednakże, ci którzy spojrzeli na planetę w niedzielę 23 listopada, nie byli w stanie dostrzec pierścieni. Ta sytuacja utrzymuje się również w kolejnych dniach, kiedy to praktycznie niemożliwe będzie zauważenie ich, a jedynie cień rzucany na powierzchnię planety będzie widoczny.

Choć pierścienie fizycznie wciąż istnieją i nie zostały zniszczone w wyniku żadnej katastrofy kosmicznej, to ich aktualne niewidoczne ustawienie wynika z faktu, że Ziemia oraz pierścienie Saturna ustawiły się względem siebie w sposób, który powoduje, że obserwatorzy spoglądają jedynie na ich brzeg. Ten, jak się okazuje, jest niezwykle cienki i w niektórych miejscach ma zaledwie kilka metrów grubości.

Poprzednia okazja, w której pierścienie Saturna były widoczne w podobny sposób, miała miejsce 23 marca. Obecnie jednak warunki do ich obserwacji są zdecydowanie lepsze. Ziemia co około 13-16 lat przechodzi przez płaszczyznę, w której znajdują się pierścienie tej planety. Kąt nachylenia pierścieni wynosi 26,7 stopnia w stosunku do płaszczyzny orbity Saturna, co oznacza, że kąt ich nachylenia względem Ziemi zmienia się z upływem czasu. Następną okazję, aby zobaczyć Saturna bez widocznych pierścieni, przewiduje się w latach 2038-2039.

W dłuższej perspektywie czasowej przewiduje się, że pierścienie Saturna zanikną za około 200 milionów lat. Zazwyczaj pierścienie te nie są widoczne gołym okiem, a pierwszy ich widok przez teleskop przypadł Galileuszowi w 1610 roku.

Pierścienie składają się z fragmentów o rozmiarach od mikrometrów do metrów. Ich powstanie mogło mieć miejsce we wczesnym etapie formowania się Układu Słonecznego, jednak nowsze badania sugerują, że pierścienie są młodsze. Istnieje możliwość, że ich obecność to wynik kolizji z księżycami sprzed kilkuset milionów lat. Niektóre z pierścieni mogły również powstać w wyniku wyrzucania materii z powierzchni księżyców w rezultacie meteorytowych uderzeń lub z aktywności kriowulkanicznych gejzerów.

Struktura pierścieni jest złożona i charakteryzuje się wieloma przerwami. Choć są niezwykle cienkie z boku, to równocześnie rozciągają się na dużych szerokościach. Rozmiary pierścieni różnią się w zależności od źródła; główne pierścienie mają średnicę wynoszącą 280 tysięcy kilometrów, co jest znacznie większe od samej planety, której średnica wynosi 116460 kilometrów. Istnieją również pierścienie usytuowane dalej od Saturna.

Sonda kosmiczna Cassini, wysłana przez NASA w 1997 roku, dostarczyła wielu cennych informacji na temat Saturna i jego pierścieni. Od 2004 roku do 2017 roku sonda była sztucznym satelitą Saturna. W trakcie ostatniej fazy misji Cassini została celowo skierowana w stronę atmosfery planety, co miało na celu jej zniszczenie i uniemożliwienie przypadkowego zderzenia z księżycami Saturna w przyszłości.